200 jaar vertalen

Vrij Nederland
Willem G. Weststeijn, 19-10-1991

De hoeveelheid Russische literatuur die er de afgelopen tweehonderd jaar in het Nederlands is vertaald, is niet zo onafzienbaar dat de bibliografische beschrijving ervan min of meer een levenswerk is. Maar zij is ook niet zo klein dat je die beschrijving in een paar achternamiddagen voor elkaar hebt. In een eendrachtige samenwerking hebben Emmanuel Waegemans, hoogleraar slavistiek in Antwerpen en Leuven, en Cees Willemsen, bezitter van de grootste privé-collectie van vertalingen uit het Russisch in ons land, er verschillende jaren hard aan gewerkt.
Het resultaat is de Bibliografie van Russissche literatuur in Nederlandse vertaling 1789-1985 (Universitaire Pers, Leuven, 391 blz. 101,- nlg).

Een prachtig boek. Vanaf de allereerste vertaling uit 1789, het toneelstuk De familietwist van de hand van Catherina de Grote, tot aan de vertalingen uit 1985 is nagenoeg alles wat er aan Russische literatuur in het Nederlands verschenen is, uitvoerig bibliografisch beschreven. Een uniek project; bij mijn weten is zoiets in ons land nog niet eerder met een buitenlandse literatuur gebeurd.

Een paar cijfers: Tolstoj blijkt verreweg de meest vertaalde auteur te zijn. Van de in totaal 2252 nummers die de bibliografie bevat neemt hij er ruim tweehonderd in beslag. Dostojevski is een goede tweede met bijna 140 nummers. Anna Karenina is het populairste boek: het is een keer of acht vertaald en is, inclusief herdrukken, ongeveer zestig keer uitgegeven. De meest succesvolle vertaling echter is Pasternaks Dokter Zjivago van de hand van Nico Scheepmaker: achtendertig drukken in vierentwintig jaar.

De bibliografische gegevens zijn zeer compleet: naast de 'gewone' gegevens als schrijver, titel uitgever, plaats en jaar van uitgave, vertaler en/of bewerker, aantal pagina's en druk worden ook de oorspronkelijke titel en het jaar van de eerste publicatie in het Russisch vermeld. Aangezien er ook een alfabetische lijst van titels in het Russisch is opgenomen, kan heel snel worden nagegaan welke titels reeds zijn vertaald.

Voor bibliografieliefhebbers en verzamelaars (er moeten meer mensen zijn zoals Willemsen die zich toeleggen op de Russische literatuur) is dit een onschatbaar boek. Zijn bibliografisch werk voor de periode na 1985 zet Willemsen voort in het Tijdschrift voor Slavische Literatuur.

sluit dit venster