Tot 1970 werden psychiatrische patiënten in Tilburg en
omgeving niet in de regio zelf behandeld, maar doorverwezen
naar grote instellingen buiten Midden-Brabant, zoals Voorburg
in Vught en Coudewater bij Rosmalen. Als gevolg daarvan schoot
met name de psychiatrische zorg bij acute gevallen tekort,
reden waarom in Tilburg het initiatief werd genomen tot de
oprichting van een psychiatrisch ziekenhuis dat zich in het
bijzonder op noodgevallen zou moeten richten. Maar juist in
deze tijd maakte de beweging van de anti-psychiatrie opgang -
en dat was één van de factoren die de verwezenlijking
van het Tilburgse initiatief ernstig bemoeilijkten.
In zijn boek
De psychiater en de witte vlek schetst historicus Cees
Willemsen de geschiedenis van het proces dat uiteindelijk toch
tot de oprichting van het psychiatrisch ziekenhuis leidde.
Daarbij beperkt de auteur zich tot het institutionele aspect
van dit proces, zulks in tegenstelling tot zijn eerdere, vergelijkbare
studies over respectievelijk de psychiatrische instelling Sint-Antonius
in Etten-Leur en de ambulante geestelijke gezondheidszorg in Breda.
Dat maakt dit nieuwe boek wat minder aantrekkelijk voor buitenstaanders
dan beide eerdere studies.
Desondanks is het interessant te lezen welke
problemen zich zoal voordeden bij de oprichting van het psychiatrisch
ziekenhuis. Tegenwerking van bestaande instellingen, veranderend beleid
bij het ministerie van Volksgezondheid, lokale politieke belangen,
uiteenlopende opvattingen over wezen en taak van de psychiatrie,
belangengroeperingen van omwonenden-allemaal factoren die de
afloop van het proces hebben beïnvloed. Uiteindelijk opende
het psychiatrisch centrum jan Wier - vernoemd naar de in Grave
geboren arts Jan Wier (1515/1516-1588), die als eerste afwijkend
gedrag als een psychische ziekte beschreef en daarom geneeskundige
behandeling bepleitte, en om deze reden geldt als een van de
grondleggers van de moderne psychiatrie - in 1983 de poorten.
Tien jaar later ging Jan Wier een fusie aan met de RIAGG;
de geestelijke gezondheidszorg in de regio werd voortaan
verzorgd door de GGZ Midden-Brabant.
Het tienjarig bestaan
van deze instelling was de aanleiding tot deze studie. Vervlochten
in het betoog is een beeldverhaal van de Tilburgse fotograaf
Paul Bogaers, die in een reeks foto's een impressie van de regio
geeft. De psychiater en de witte vlek is een vlot geschreven boek,
dat eens te meer getuigt van de deskundigheid van de auteur op
het gebied van de geschiedenis van de geestelijke gezondheidszorg.
Herman Simissen
Cees Willemsen, De psychiater en de witte vlek. Dertig jaar GGZ Midden-Brabant, 1970-2000, SUN, Nijmegen, 2004, 208 blz., 29,90 euro, ISBN 90-5875-145-7.